මූලාශ්‍රය වර්ගීකරණය

ඉතිහාසය යනු අතීත මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳ හදාරන විෂයකි. අවුරුදු සිය දහස් ගණන් ඈත කාලයේ ඉතිහාසය හැදෑරීමේ දී ඒ ඒ අවධිවල මිනිසුන් ලියා තැබූ දේ හා ඔවුන්ගේ විවිධ නිර්මාණ අපට දක්නට ලැබේ. එම ලේඛන හෝ නිර්මාණ මඟින් අතීත මිනිස් කටයුතු පිළිබඳ තොරතුරු ලබාගත හැකි නිසා ඒවා මූලාශ්‍රය ලෙස හැඳින්වේ. එක් එක් අවධිවලට අදාළව ලැබෙන මෙබඳු මූලාශ්‍රය මඟින් ඒ ඒ කාල වකවානු හා සමාජ පරිසරය පිළිබඳ කිසියම් අවබෝධයක් ලබාගත හැකි ය. මෙසේ මූලාශ්‍රයවලින් ලබා ගන්නා තොරතුරු තර්කානුකූලව හැදෑරීමෙන් එක් එක් කාලපරිච්ජේදවල ජන ජීවිතය පිළිබඳ ඉතිහාසය ගොඩනැඟේ. ඉතිහාසය අධ්‍යයනය කිරීමේ දී තොරතුරු ලබාගත හැකි මූලාශ්‍රය විශාල ප්‍රමාණයක් ඇති බැවින් ඒව වර්ග දෙකකට වෙන් කෙරේ.

(1). සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය
(2). පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය

අතීත ප්‍රජාව විසින් විවිධ කාල වකවානුවල ලියන ලද ග්‍රන්ථ හෝ ලේඛන සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය ලෙස සැලකේ. පුරාවිද්‍යා කැණිම් හා පර්යේෂණ මඟින් සොයා ගැනෙන පුරාවස්තු, ස්මාරක, කාසි, ශිලාලිපි හා විවිධ නටබුන් ආදිය පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය ලෙස හැඳින්වේ. මිළඟට අපි ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය හැදෑරීමට යොදාගත හැකි මූලාශ්‍රය ඇසුරින් ඉහත කී වර්ග දෙක පිළිබඳ තවදුරටත් කරුණු විමසා බලමු.

1. සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය
   
   ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය හැදෑරීමට යොදාගත හැකි සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය, දේශීය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය හා විදේශිය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය වශයෙන් වර්ග දෙකකට වෙන් කළ හැකි ය. අදින් වසර දෙදහසකට පමණ පෙර සිට ලාංකිකයන් විසින් ගද්‍ය හා පද්‍ය වශයෙන් වරින් වර ලියන ලද කෘති දේශීිය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය ලෙස සැලකේ. මෙසේ ලාංකිකයන් විසින් ම ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ ලියන ලද ග්‍රන්ථවලට අමතරව මෙරට පිළිබඳ උනන්දුවක් දැක් වූ විදේශිකයන් විසින් ද යම් යම් කෘති රචනා කරන ලදී. නැතහොත් විදේශිකයන් ලියූ කෘතිවල ලංකාව පිළිබඳව ද තොරතුරු ඇතුළත් කර තිබේ. මෙසේ විදේශිකයන් විසින් මෙරට පිළිබඳ තොරතුරු සඳහන් කරමින් ලියන ලද කෘති විදේශීය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය ලෙස හැඳින් වේ.

දේශිය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය – ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය අතර වඩාත් පැරණිත ම කෘතිය දීපවංසය ලෙස සැලකේ. දීපවංසය ක්‍රිස්තු වර්ෂ හතරවන සියවසේ දී පමණ රචනා කරන ලද කෘතියකි. මහසෙන් රාජ්‍ය සමය අවසානය තෙක් මෙරට ඓතිහාසික තොරතුරු හා ශාසන ඉතිහාසය සම්බන්ධ පුවත් දීපවංසයට ඇතුළත් වේ. එහෙත් ඇතැම් ඓතිහාසික පුවත් දීපවංසයේ දක්වා ඇත්තේ ඉතා කෙටියෙනි. පුනරුක්ති දෝෂ ද මෙම කෘතිය තුළ දක්නට ලැබේ. මේ නිසා දීපවංසය තිබිය දී ම අඩුපාඩු වඩා අඩු කෘතියක් වශයෙන් මහාවංසය රචනා කොට තිබේ.

මහාවංසය යනු කොටස් කිහිපයකින් යුතු කෘතියකි. එහි මුල් කොටස අනුරාධපුර දික්සඳ සෙනවියා පිරිවෙනේ විසු මහානාම නම් භික්ෂූන් වහන්සේ කෙනෙක් විසින් රචනා කරන ලදීග දීපවංසයේ මෙන් බුදුන් වහන්සේගේ ලංකා ගමනයේ සිට මහසෙන් රාජ්‍ය සමය අවසානය තෙක් මෙරට ඓතිහාසික තොරතුරු මහාවංසයේ මුල් කොටසට ඇතුළත් වේ. එම කොටස ක්‍රිස්තු වර්ෂ පස්වන හෝ හයවන සියවසේ පමණ රචනා කොට ඇත. මහාවංසයේ මුල් කොටස හා දීපවංසයේ ඇතැම් තොරතුරු අතර සමානතාවක් දක්නට ලැබේ. මෙම මූලාශ්‍රය දෙක ම රචනා කිරීමේ දී ඊට ප්‍රථම ලිය වී තිබු සීහලට්ඨකථා මහාවංසය, උත්තර විහාරට්ඨ කථා, විනයට්ඨ කථා ආදි මුල් ග්‍රන්ථවල ආභාසය ලැබී තිබීම ඊට හේතු වන්නට ඇත.

මහානාම හිමියන් මහාවංසයේ මුල් කොටස ලිවීමෙන් පසු වෙනත් කතුවරුන් විසින් වරින් වර ඒ ඒ කාලවකවානු පිළිබඳ තොරතුරු ඇතුළත් කොට අඛණ්ඩ කෘතියක් වශයෙන් මහාවංසය තවත් කොටස් කිහිපයක් වශයෙන් දීර්ඝ කරන ලදී. මේ නිසා ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතිහාසය මහාවංසය තුළ අඛණ්ඩව ලිය වී තිබේ. රටක ඉතිහාසය අඛණ්ඩව එකම කෘතියක ලිය වී ඇති රටවල් සංඛ්‍යාව සීමිත බැවින් මෙරට ඉතිහාසය එක ම කෘතියක සඳහන්ව තිබීම ලාංකිකයන්ට ආඩම්බර විය හැකි කරුණකි. මහාවංසයේ සඳහන් ඇතැම් ඓතිහාසික සිදුවීම් ශිලාලිපි හා වෙනත් මූලාශ්‍රය මඟින් තහවුරු වන බැවින් එය වඩා විශ්වසනීය මූලාශ්‍රයක් ලෙස සැලකේ. මහාවංසයේ මුල් කොටස ලිය වී ශතවර්ෂ හතරකට පමණ පසු පාලි භාෂාවෙන් රචිත එම කෘතියේ ඇතැම් තැන් තවත් විස්තර කොට අර්ථ විචරණය සඳහා ටීකාවක් සම්පාදනය කෙරිණි. මහාවංස ටීකාව ලෙස හඳුන්වන එම කෘතිය වංසත්ථප්පකාසිනී යනුවෙන් නම් කර ඇත. වෙනත් මූලාශ්‍රයවලින් නොලැබෙන තොරතුරු රැසක් එම ග්‍රන්ථයට ඇතුළත්ව තිබේ. මෙරට ඉතිහාසයේ අනුරාධපුර යුගයේ සිට මහනුවර රාජ්‍ය සමය දක්වා කාලපරිච්ඡේදය තුළ දේශීය

සාහිත්‍යකෘති ලෙස සැලකිය හැකි තවත් ග්‍රන්ථ රැසක් රචනා වී ඇත. ධර්ම ග්‍රන්ථ ලෙස සැලකිය හැකි බෝධිවංසය, ථූපවංසය, ධාතුවංසය, පූජාවලිය, සද්ධර්මාලංකාරය, වැනි කෘති රජරට ශිෂ්ටාචාර සමයේ ඉතිහාසය හැදෑරීමට වැදගත් වේ. මෙරට ශාසන ඉතිහාසය පිළිබඳ ලියවී ඇති නිකාය සංග්‍රහය, දේශපාලන තොරතුරු ඇතුළත් රාජාවලිය වැනි කෘති ගම්පොළ රාජ්‍ය සමයේ සිට කෝට්ටේ රාජ්‍ය කාලය දක්වා ඉතිහාසය හැදෑරීමේ වැදගත් මූලාශ්‍රය වේ. කෝට්ටේ රාජ්‍ය කාලයේ සිට මහනුවර රාජ්‍ය සමය දක්වා ඉතිහාසය හැදෑරීමේ දී සංදේශ කාව්‍ය, ප්‍රශස්ති කාව්‍ය හා හටන් කාව්‍ය ආදිය ද වැදගත් ය. වගු අංක 1.1 හි මෙබඳු මුලාශ්‍රයවලට අයත් උදාහරණ කිහිපයක් දැක්වේ

සමයේ ඉතිහාසය හැදෑරීමට වැදගත් වේ. මෙරට ශාසන ඉතිහාසය පිළිබඳ ලියවී ඇති නිකාය සංග්‍රහය, දේශපාලන තොරතුරු ඇතුළත් රාජාවලිය වැනි කෘති ගම්පොළ රාජ්‍ය සමයේ සිට කෝට්ටේ රාජ්‍ය කාලය දක්වා ඉතිහාසය හැදෑරීමේ වැදගත් මූලාශ්‍රය වේ. කෝට්ටේ රාජ්‍ය කාලයේ සිට මහනුවර රාජ්‍ය සමය දක්වා ඉතිහාසය හැදෑරීමේ දී සංදේශ කාව්‍ය, ප්‍රශස්ති කාව්‍ය හා හටන් කාව්‍ය ආදිය ද වැදගත් ය. වගු අංක 1.1 හි මෙබඳු මුලාශ්‍රයවලට අයත් උදාහරණ කිහිපයක් දැක්වේ. දේශීය සාහිත්‍ය කෘති විවිධ කාල වකවානුවල රචනා වූ ඒවා වන අතර ඒ ඒ කෘති රචනා කිරීමට බලපෑ හේතු ද විවිධ වේ. අනුරාධපුර යුගයේ සිට කෝට්ටේ රාජ්‍ය සමය ආරම්භ වන තෙක් කාලයේ ලිය වී ඇති බොහොමයක් කෘති ආගමික අරමුණුවලින් රචනා වූ ඒවා වේ. ඇතැම් සාහිත්‍ය කෘති රචනා වූයේ ඒවායේ සඳහන් ඓතිහාසික සිදුවිම්වලින් ශතවර්ෂ කිහිපයකට පසුව ය. මේ නිසා ඉතිහාසය ගොඩනැගීමට සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය යොදා ගැනීමේ දී පහත සඳහන් කරුණු කෙරෙහි සැලකිල්ල යොමු කළ යුතු වේ.

1. මූලාශ්‍රය රචනා වූ කාලය.
2. මූලාශ්‍රයේ කතුවරයා.
3. කතුවරයාගේ අරමුණු.
4. මූලාශ්‍රයට කරුණු සපයාගත් ආකාරය.

මේ අනුව සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය පරීශීලනයේ දී විචාර බුද්ධියෙන් කටයුතු කළ යුතු බව ඔබට වැටහෙනවා ඇත.

විදේශීය මූලාශ්‍රය – අනුරාධපුර යුගයේ මුල්භාගයේ සිට ම ශ්‍රී ලංකාව විදේශ රටවල් සමඟ වෙළෙඳ සබඳතා පැවැත් වූ බැවින් ඉන්දියානු සාගරයේ වෙළෙඳ කටයුතුවල නිරත වූ බොහෝ විදේශිකයෝ මෙරට පිළිබඳ දැන සිටියහ- මේ නිසා ක්‍රිස්තු පුර්ව අවධියේ පවා විදේශිකයන් ලියූ ඇතැම් කෘතිවල ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ යම් යම් තොරතුරු ඇතුළත් කර තිබේ- ඈත අතීතයේ සිට ම ලංකාව හා ඉන්දියාව අතර හොඳ සබඳතාවක් පැවතුණි- මේ නිසා ඉන්දියාවේ ඇතැම් මූලාශ්‍රයවල ද ලංකාව පිළිබඳ තොරතුරු සඳහන් වේ- දකුණු ඉන්දියාවේ දී රචිත සිලප්පාදිකාරම්, මණිමේකලයි, පදිර්රුපත්තු වැනි දෙමළ ග්‍රන්ථවල ද ලංකාව ගැන තොරතුරු දක්නට ලැබේ- ක්‍රිස්තු වර්ෂ 16 වන සියවසේ දී පෘතුගීසින් මෙරටට පැමිණීමෙන් පසුව ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ වෙන ම තොරතුරු ඇතුළත් ග්‍රන්ථ පවා රචනා කිරිමට ඇතැම් විදේශිකයෝ පෙලඹුණහ- ශ්‍රී ලංකාව ගැන සඳහන් විදේශීය මූලාශ්‍රය දෙස බලන විට ලංකාවට නොපැමිණි වෙනත් අයගෙන් අසා දැනගත් තොරතුරු පදනම් කරගෙන මෙරට ගැන ලියු ලේඛකයන් මෙන් ම ලංකාවට පැමිණ තොරතුරු අධ්‍යයනය කර ලියූ ලේඛකයන් ද සිටින බව පෙනේ.

සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයවල ප්‍රයෝජන
1. ඵෙතිහාසික කාල අනුපිළිවෙළ සකස් කර ගැනීමට
2. එක් එක් අවධිවල දේශපාලන, ආර්ථික සමාජ සංස්කෘතික කටයුතු පිළිබඳ තොරතුරු ලබා ගැනීමට
3. එක් මූලාශ්‍රයක් මඟින් ලැබෙන තොරතුරු තවත් මූලාශ්‍රයක් මඟින් සනාථ කර ගැනීමට
4. රටක විදේශීය සබඳතා අධ්‍යයනය කිරීමට (විදේශීය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය මෙහි දී විශේෂයෙන් වැදගත් වේ)

2. පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය
   
   පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය, අභිලේඛන, කාසි, නටබුන්, චිත්‍ර මූර්ති හා පුරාවස්තු වශයෙන් වර්ග කිහිපයකට බෙදා දැක්විය හැකි ය.

අභිලේඛන – අභිලේඛන යනු ගල් (ශිලා), මැටිපුවරු, බිත්ති, තඹ තහඩු, රන් තහඩු, දැව හා විවිධ භාජන ආදියෙහි ලියා ඇති පැරණි ලේඛන පොදුවේ හැඳින්වීමට යොදන පදයකි- ගල් මත ලියා ඇති ලේඛන හැඳින්වීමට ශිලාලේඛන හෝ සෙල්ලිපි යන නාමය යෙදේ.

සෙල්ලිපි – ශිලාලිපි හෙවත් සෙල්ලිපි ලියා ඇති ගල්වල ස්වරූපය අනුව ඒවා ලෙන්ලිපි, ගිරිලිපි, ටැම්ලිපි, පුවරුලිපි, හා ආසන ලිපි ආදි වශයෙන් වර්ග කළ හැකි ය. මෙරට පැරණිතම ශිලා ලිපි බ්‍රාහ්මීය ලිපි ලෙස හඳුන්වන අතර ප්‍රධාන වශයෙන් භික්ෂුන්ට ලෙන් පිදීම වැනි දේ වාර්තා කර තැබීමට එම ලිපි ලියා තිබේ.

පැරණි සමාජ ඉතිහාසය හා ජනාවාස ව්‍යාප්තිය තේරුම් ගැනීමට මෙම ලිපි වැදගත් වේ- ක්‍රිස්තු පූර්ව දෙවන සියවසේ සිට මහනුවර රාජ්‍ය සමය දක්වා ශිලාලිපි ලිවීම අඛණ්ඩව පැවතුණි- ක්‍රිස්තු වර්ෂ දෙවන සියවසෙන් පසුව විහාරාරාමවලට ගම්බිම් පිදීම විහාරාරාම පාලනය, රජයේ නීති මහජනයාට දැනුම් දීම, බදු අයකිරීම, වෙ‍ෙළඳාම, වැරදිකරුවන්ට සමාව දීම පුද්ගලයන්ගේ සේවය ඇගයීම වැනි නොයෙක් කරුණු වාර්තා කර තැබීමට ශිලාලිපි පිහිටුවනු ලැබීය. මේ නිසා සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රවල සඳහන් නොවන බොහෙ ා් කරුණු ශිලාලිපිවලින් අනාවරණය කර ගත හැකි ය.

කාසි – අනුරාධපුර යුගයේ සිට ලංකාවේ කාසි භාවිතය පැවතුණි. මෙරටින් හමුවන පැරණිතම කාසි ‘කහාපණ’ ලෙස හැඳින්වේ. පුරාණ හෝ ධරණ යන නම් ද එම කාසිවලට යෙදේ. ඇතා සහ ස්වස්තික කාසි, ලක්ෂ්මි කාසි හා අක නම් රන් කාසි වර්ගයක් ද මෙරට භාවිත කර ඇත. පොළොන්නරු රාජ්‍ය සමයේ තඹ මස්ස කාසි භාවිත කෙරිණි. මෙරටට අවශ්‍ය කාසි රට තුළ ම නිෂ්පාදනය කර ඇති අතර කාසි නිපද වූ අච්චු පවා කැණීම්වලින් හමු වී තිබේ. දේශීය කාසිවලට අමතරව රෝම කාසි, චීන කාසී. ඉන්දියානු කාසි ආදියත් ශ්‍රී ලංකාවෙන් හමු වේ. රටේ ආර්ථික තත්ත්වය, වෙළෙඳාම, ලෝහ භාවිතය ආදිය හැදෑරීමේ දී කාසි ඉතා වැදගත් මූලාශ්‍රයකි. පැරණි කාසි පිළිබඳව හදාරන විෂය නාණක විද්‍යාව ලෙස හැදින්වේ.

පුරාණ නටබුන් – ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ ප්‍රදේශවල පැරණි ගොඩනැගිලි, දාගැබ්, ගල් කණු, වැව්, පොකුණු, ආදි නටබුන් දක්නට ලැබේ- අතීතයේ මෙරට ජනතාව ජීවත් වූ ඇතැම් ස්ථාන තවමත් වනගතව පවතින බැවින් වනාන්තර ආශ්‍රිතව වුව ද මෙබදු නටබුන් පවතී. ඵෙතිහාසික ස්ථාන හෝ පුරාවිද්‍යාත්මක ස්මාරක ලෙස හඳුන්වන මෙකී නටබුන් මෙරට ඉතිහාසය හැදෑරීමේ හොඳ මූලාශ්‍රයකි. පැරණි ජනතාවගේ නිර්මාණාත්මක හැකියාව, තාක්‍ෂණය, ගොඩනැගිලි නිර්මාණය, හෙවත් වාස්තුවිද්‍යාව.

ශිල්පීය දක්ෂතාව, පරිසර සංරක්ෂණ හැකියාව, ජල පාලනය වැනි විවිධ අංශ පිළිබඳ නිරවුල් දැනුමක් ලබා ගැනීමට මෙම නටබුන් අපට උපකාරී වේ.

චිත්‍ර මූර්ති හා පුරාවස්තු – පැරණි චිත්‍ර, මුර්ති හා කැටයම් ආදිය අපේ සංස්කෘතික ඉතිහාසය පෙන්නුම් කෙරෙන ජීවමාන සාක්ෂි වේ. අතීත ජනතාවගේ ඇඳුම් පැළඳුම්, කලා කුසලතාව, ආභරණ පරිහරණය, වර්ණ භාවිතය, ආගමික විශ්වාස, ආදි බොහෝ අංශ පිළිබඳ තොරතුරු ලබා ගැනීමට චිත්‍ර, මුර්ති හා කැටයම් උපකාරී වේ- සීගිරි චිත්‍ර උදාහරණයක් වශයෙන් ගත හොත් පැරණි කාන්තාවන්ගේ ඇඳුම් පැළඳුම්, ආභරණ, කොණ්ඩ මෝස්තර,රූපලාවණ්‍ය කටයුතු වැනි අංශ කිහිපයක් ගැන එමඟින් තොරතුරු ලබා ගත හැකිය. පැරණි ජනතාව විසින් නිර්මාණය කරන ලද හෝපරිහරණය කරන ලද දැනට ඉතිරිව ඇති දේ පුරාවස්තු ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. මෙරට කෞතුකාගාරවල, ආගමික ස්ථානවල, විවිධ ආයතන හෝ පුද්ගලයන් භාරයේ පුරාවස්තු පවතී. කැණීම් මඟින් ද බහුලව පුරාවස්තු හමු වේ. පැරණි ජනතාවගේ විවිධ හැකියා, කුසලතා, පැරණි සංස්කෘතිය, තාක්‍ෂණය, විදේශ සබඳතා හා ඔවුන්ගේ ජීවන ක්‍රමය ආදි අංශ රැසක් පිළිබඳ අවබෝධය ලබා ගැනීමට පුරා වස්තු උපකාරි වේ.

ලංකාවේ ඉතිහාසය ගොඩනැගීමට යොදා ගත හැකි විවිධ මූලාශ්‍රය රාශියක් තිබෙන බව ඉහත සඳහන් කරුණුවලින් ඔබට පෙනී යනු ඇත. මූලාශ්‍රය ඇසුරින් තොරතුරු ලබාගෙන ඉතිහාසය ගොඩනැගීමේ දී අතීතය නිවැරදිව දැකීමට නම් එම මූලාශ්‍රය විචාර බුද්ධියෙන් යුතුව පරිශීලනය කළ යුතු වේ. සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රය බොහෝ විට ඓතිහාසික සිදුවීම්වලට වඩා පසුකාලීන වාර්තා ය. එසේ ම එම ග්‍රන්ථවල කර්තෘවරුන්ගේ රුචිඅරුචිකම් මූලාශ්‍රයවලට ඇතුළු විය හැකි ය. පුරාවිද්‍යා මූලාශ්‍රය බොහෝ විට ඓතිහාසික සිදුවීම්වලට සමකාලීන ඒවා ලෙස සැලකේ. මේ අනුව සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයවල සඳහන් තොරතුරු පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් සනාථ වේ නම් ඒවා වඩා විශ්වාසදායි තොරතුරු ලෙස සැලකිය හැකි ය. කිසියම් ඓතිහාසික සිදුවීමක් පිළිබඳ ඉතිහාසය ගොඩනැගීමේ දී ඊට අදාළ ව සපයාගත හැකි සියලු මූලාශ්‍රය පරිශීලනය කළ යුතු ය. එහි දී ලැබෙන විවිධ තොරතුරු විචාරත්මකව හදාරා වඩා විශ්වාසදායි තොරතුරු තෝරා බේරා ගෙන අදාළ සිදුවීමේ ඉතිහාසය ගොඩනැගිය යුතු ය. මේ අනුව සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයවල අඩු පාඩු පුරවා ගැනීමට මෙන් ම අලුත් තොරතුරු ලබා ගැනීමට ද, සාහිත්‍ය කෘතිවල සඳහන් කරුණු සනාථ කර ගැනීමට ද පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රය ප්‍රයෝජනවත් වේ.